• مساله رشد دموکراسی در ایران: موانع ساختاری، ایدیولوژیکی، فرهنگی؟

چند روز پیش از اتفاق به نام خودم در یوتیوب برخوردم. شگفت زده شدم. دیدم یک سخنرانی از مرا  کسانی در یوتیوب نشر کرده‌اند. گوش کردم. اصلا یادم نمی‌آمد کجا این سخنرانی را کرده‌ام. به روزنامه‌هایم  رجوع کردم دیدم یکشنبه ۵ اسفند ۸۶ در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران این سخنرانی را ایراد کرده‌ام. گوش کردم. دیدم زیاد جفنگ نگفته‌ام. اگر کسی به موضوع علاقه دارد می‌تواند گوش دهد. ۴۰ دقیقه بیش‌تر نیست. اما از باستان تا قرن بیستم را در بر می‌گیرد.

• که خون ریختن نیست آیین ما

• بیچاره شاه که «اصلاح‌طلب» نداشت!

می‌گفت: «این روزها وقتی می‌خوانم که برخی از به اصطلاح انقلابی‌های سابق و اصلاح‌طلبان امروز می‌گویند ”انقلاب“ اساساً چیز بدی است و هرگز نباید ”انقلاب“ کرد، دلم به حال خودمان و این چند نسلی که زندگی‌شان به باد رفت و ”ایران“ که ”ویران“ شد و همین طور «شاه» می‌سوزد. چه می‌شد اگر در آن روزگار هم کسانی می‌داشتیم که به گروه‌های چریکی‌مان و شاعران و نویسندگان انقلابی‌مان اندرز ”خشونت‌پرهیزی“ و ”اصلاح‌طلبی“ می‌دادند و مردم را از ”انقلاب کردن“ برحذر می‌داشتند! اما آیا اصلاً چنین چیزی ممکن بود؟»

• چرا «استقلال»: انقلاب ۵۷ «اسلامی» بود یا «ملی»؟ (۲)

چرا «استقلال» باید نخستین بخش از شعار «سه جزئی» انقلاب ۵۷ و نخستین بخش آن باشد؟ مگر ایران کشوری «مستعمره» یا «اشغال‌شده» بود؟ چرا «جمهوری اسلامی» این‌قدر بر «مستقل» بودن خودش و بر «وابسته بودن» نظام پبشبن یا «خاندان پهلوی» تأکید می‌کند؟ چرا «جمهوری اسلامی» این‌قدر بر «دشمنی» با «امریکا» اصرار می‌ورزد، تا جایی که کشور را تا اعماق پرتگاه جنگی دائمی اما اعلام‌نشده برده است؟ چرا «جمهوری اسلامی» امریکا را «استکبار جهانی» یا «شیطان بزرگ» می‌نامد؟ آیا «امریکا» واقعاً «طاغوت» است؟ «طاغوت واقعی» کیست؟

• حکومت باید «مستقل» باشد یا «عادل»؟ (۱)

غلامعلی حداد عادل در نشست «خانهٔ گفت و گوی دانشگاه تهران» (۱۲ مهر ۱۴۰۱) که در خصوص اعتراضات سراسری اخیر مردم به «نظام جور و جهل جمهوری اسلامی» و با حضور جمعی از استادان دانشگاه تهران برگزار شده بود، به کنایه مدعی شد که ریشهٔ اعتراضات اخیر را باید در خارج از کشور جست و جو کرد، چون به نظر او «جرم بزرگی که مردم ایران (با انقلاب ۵۷) مرتکب شده، استقلال‌طلبی است». در اینکه آیا «نظام پیشین» وابسته بود یا آیا «نظام کنونی» مستقل است یا «مستقل‌تر» از نظام پیشین است و باجی به بیگانگان (شرقی و گروه‌های نیابتی خارجی و حامیان جیره‌خوار داخلی) نمی‌دهد می‌توان بحث کرد، اما پرسش مهم‌تر اساساً این است که آیا «استقلال» حکومت و وابسته نبودن آن به بیگانگان می‌تواند «امتیاز»ی برای حکومت و دلیلی بر آن باشد که آن حکومت «خوب» و «موجه» و «پذیرفتنی» و «مشروع» است، هرچند «ستمگر» و «زورگو» و «سفیه» و «دون‌پرور» و «غارتگر» و «بی‌کفایت» و «دزد» باشد؟ در اینکه «مستقل بودن» ادعایی جکومت یک کشور هیچ ارزشی ندارد می‌باید بسیار پیش‌تر از اینها سخن می‌گفتم، هنگامی که سید محمد خاتمی در دوران ریاست جمهوری‌اش در پاسخ به ناقدان «نظام جور و جهل» مدعی شد که «استبداد هموطنان» را به «آزادی بیگانگان» ترجیح می‌دهد طرحی برای نوشتن پاسخی به او داشتم که ناتمام گذاشتم.